ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΩΝ: 1/ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ κ.κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, 2/ τ. ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ, αειμνήστου Γ.ΡΑΛΛΗ, 3/ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΔΗΜ.ΤΑΞΗΣ κ.Β.ΠΟΛΥΔΩΡΑ
0Η ΑΠΟΕΑ διοργάνωσε σε συνεργασία με τον Σύνδεσμό μας και τους Συνδέσμους Αθηνών, Δυτ.Αττικής και Πειραιώς, την 15-5-2006, ημέρα Δευτέρα και ώρα 19.30΄, στην Αίθουσα Τελετών του Πολεμικού Μουσείου, ειδική εκδήλωση προς τιμήν των:
1/ Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Χριστόδουλου.
2/ τ.Πρωθυπουργού, αειμνήστου Γεωργίου Ράλλη.
3/ Υπουργού Δημόσιας Τάξης και μέλους του Συνδέσμου μας Εφ.Αξκου κ. Βύρωνα Πολύδωρα.
Στους ανωτέρω απονεμήθηκε ο Χρυσούς Σταυρός της ΑΠΟΕΑ μετά διπλώματος.mak.JPG
———————————————————————
Miα κορυφαία μεγαλειώδης εκδήλωση μπροστά σε ένα πλήθος που κατέκλυσε την αίθουσα τελετών του Πολεμικού Μουσείου και ένα ακροατήριο που το διαπερνούσε ακράτητος ενθουσιασμός, πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 15 Μαΐου 2006 και ώρα 19:30 η απονομή του Χρυσού Σταυρού των Εφέδρων Αξιωματικών μετά Διπλώματος στον Μακαριώτατον Αρχιεπίσκοπον Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Χριστόδουλο, στον αείμνηστο Γ. Ράλλη τέως Πρωθυπουργό και ΄Εφ. Ταγματάρχη και στον Υπουργό Δημόσιας Τάξης κ. Βύρωνα Πολύδωρα ΄Εφεδρο Αξ/κό και μέλος της Διοικούσης Επιτροπής της Ανωτάτης Πανελληνίου Ομοσπονδίας Εφέδρων Αξιωματικών (ΑΠΟΕΑ).
Κατά την διάρκεια της εκδηλώσεως ο Πρόεδρος της ΑΠΟΕΑ Γρηγ. Φιλ. Κωσταράς Καθηγητής τοπυ Πανεπιστημίου Αθηνών, προσεφώνησε τους επισήμους προσκεκλημένους, τους Προέδρους των Συνδέσμων Εφέδρων Αξιωματικών (ΣΕΑΝ) και τους υπολοίπους Εφέδρους Αξιωματικούς.
Ακολούθησαν οι χαιρετισμοί με πρώτο τον τέως Πρωθυπουργό Κων/νο Μητσοτάκη Εφ. Αξ/κό και η τελετή συνεχίστηκε με ανάγνωση από τον Γεν. Γραμματέα της ΑΠΟΕΑ Γεώργιο Ασλανίδη των βιογραφικών σημειωμάτων του Μακαριωτάτου και του Υπουργού Δημ. Τάξεως κ. Β. Πολύδωρα. Το βιογραφικό σημείωμα του αειμνήστου Γ. Ράλλη ανέγνωσε ο Αντιπρόεδρος της ΑΠΟΕΑ Ανδρέας Ανδριόπουλος. Στη συνέχεια αντιφώνησαν ο Μακαριώταος Αρχιεπίσκοπος κ.κ. Χριστόδουλος και ο Υπουργός κ. Β. Πολύδωρας.
Στο βήμα ανήλθε ο Πρόεδρος της ΑΠΟΕΑ, ο οποίος ανέπτυξε το κρίσιμο θέμα για το ΄Εθνος “Παράδοση και Παιδεία”. Η υπέροχη αυτή εκδήλωση έκλεισε με την βράβευση των τιμωμένων. Μετά το πέρας της ακολούθησε η καθιερωμένη Δεξίωση.
Το κείμενο της ομιλίας του Προέδρου παρατίθεται κατωτέρω:
ΠΑΡΑΔΟΣΗ και ΠΑΙΔΕΙΑ
Δύο είναι τα κύρια στηρίγματα, επάνω στα οποία υφάνθηκε ο ιστός της ζωής του έθνους μας: η Παράδοση και η Παιδεία. Είναι δύο δυνάμεις απόλυτα εξηρτημένες∙ η Παράδοση είναι η τροφή της Παιδείας, ενώ η Παιδεία είναι η ζωή της Παραδόσεως. Χάρις στην Παράδοση και την Παιδεία ο πολιτισμός δεν πεθαίνει ποτέ, αλλά συνεχίζει να ζει στη μνήμη του έθνους και στον βίο των λαών!
Έτσι, για να θυμηθούμε τον Γουΐλ Ντιούραντ, ο Όμηρος υμνεί ακόμη την οργήν του Αχιλλέως και ο Μ. Αλέξανδρος βαδίζει προς τον Γάγγην. ο Ησίοδος ψάλλει τους αγροτικούς του ύμνους και ο Πίνδαρος στεφανώνει με λυρικές δάφνες τα μέτωπα των αθλητών. ο Σόλων νομοθετεί και ο Κλεισθένης πλάθει την δημοκρατίαν. ο Περικλής αθανατίζει με το κάλλος τον Παρθενώνα εις τους αιώνες, κάθεται μαζί με τον Σωκράτη εμπρός στην αυλή της Ασπασίας∙ ο Αισχύλος εκτοξεύει την έσχατη πρόκληση κατά των Ουρανών και ο Ευριπίδης κάμνει τους νικητές να κλάψουν μαζί με τους Τρώες∙ ο Πλάτων περιπατεί γαλήνιος εν μέσω των μαθητών της αθάνατης
Ακαδημίας του, ενώ ο Αριστοτέλης ταξινομεί το Σύμπαν! Την πέννα τους οι Αρχαίοι δίνουν στους Βυζαντινούς: στους Πατέρες της Εκκλησίας και στον Ρωμανό τον Μελωδό, τον Γρηγόριο Παλαμά ή στον Συμεώνα, τον Νέον θεολόγον. και αυτοί και άλλοι πολλοί στους Διδασκάλους του Γένους, οι οποίοι με την σειρά τους πλαστουργούν το ποιητικό ήθος του Σολωμού και του Κάλβου, του Παλαμά, του Σικελιανού, του Σεφέρη και του Ελύτη! Ατελεύτητη η σειρά των κρίκων της χρυσής αυτής αράγιστης αλυσίδας.
Γι’ αυτό ύψιστη έγνοια μας η Παράδοση και η Παιδεία ως το δίδυμο και αδιαίρετο Χρέος της ιστορικής μας υπάρξεως! Ειδικώτερα:
Η Παράδοση μοιάζει να γεφυρώνει, επάνω από τον ποταμό του χρόνου, τον αρχαίο με τον σύγχρονο κόσμο, το «παλαιό» με το «νέον», το «χθες» με το «σήμερα». Η Παράδοση είναι η αρχέγονη γλώσσα του λαού μας – κάθε λαού. Μέσα από την αρχέγονη τούτη γλώσσα ομιλεί το παρελθόν. Η Παράδοση «συλλαμβάνει», ας πούμε, το παρελθόν και το οδηγεί ως τις ημέρες μας: το σέρνει και το φέρνει μέσα στο «σήμερα», το οικειώνεται και το «παροντοποιεί». Κατά βάθος η παράδοση είναι η ζωντανή ιστορική συνείδηση, η επίγνωση που έχομε για το παρελθόν. είναι το σύνολο των
αξιών –ηθικών, επιστημονικών, θρησκευτικών, αισθητικών–, που δημιουργεί ο άνθρωπος ή ακολουθεί κατά την πορεία της ιστορικής του ζωής. Οι αξίες αυτές δεν «κουρνιάζουν» μέσα στο «χθες», αλλά –χάρις εις την Παράδοση- ζουν μέσα στο «σήμερα» και ανοίγουν βαθύτατες διοδεύσεις μέσα στο «αύριο». Διαιώνιο και πολύκλαδο ρεύμα, η Παράδοση πηγάζει από το παρελθόν, διαποτίζει το παρόν και φωτίζει, εκβάλλοντας μέσα στο μέλλον.
Το δένδρο της Παραδόσεως απλώνει τις μυστικές του ρίζες μέσα στη ζωή μας. Και, χωρίς κάποτε καλά-καλά να το καταλαβαίνουμε, ευφραινόμαστε στη δροσιά των θαλερών του κλώνων και γευόμαστε τους εύχυμους καρπούς του. Το χρέος μας, όμως, είναι να γνωρίζουμε τις ρίζες του, δηλαδή τις ρίζες μας, ένα χρέος μορφωτικό, παιδευτικό, πολιτιστικό και ταυτόχρονα εθνικό, ύψιστη αποστολή μιας αληθινής Παιδείας. Διαφορετικά θα σιγήσουν οι φωνές των Προγόνων μας που βοούν μέσα μας είτε ως Γλώσσα, είτε ως Θρησκεία, είτε ως Τέχνη και Τεχνική, είτε Επιστήμη και Φιλοσοφία, είτε ως Οικονομία και Ζωή. Διαφορετικά θα σταματήσει να τρέχει μέσα στις φλέβες μας το αίμα της Ελλάδος ανήσυχο, δημιουργικό και ακατάλυτο.
Η Παράδοση –Γλωσσική, Φιλοσοφική, Επιστημονική, Αισθητική– είναι πολύμορφη. Γι’ αυτό αποτελεί επική αφέλεια και βαρύ λάθος να την ταυτίζουμε απλά με τις παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα ενός λαού μόνο. Έτσι επιπεδώνομε την ουσία της και στενεύομε την έννοια και την αξία της. «Η κραυγή που γρικάς, δεν είναι δική σου. Δεν μιλάς εσύ. Μιλούν αρίφνητοι πρόγονοι με το στόμα σου… Δεν πεθυμάς. Πεθυμούν –συνεχίζει ο ασύγκριτος Ν. Καζαντζάκης στην ¨Ασκητική¨ του– αρίφνητες γενιές απόγονοι με την καρδιά σου. Οι νεκροί σου δεν κείτονται στο χώμα… Κάθεσαι στον ίσκιο τους, θρέφεσαι με τη σάρκα τους… Το πρώτο σου χρέος…, να νοιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους. Το δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Το τρίτο σου χρέος, να παραδώσεις στο γιο σου τη μεγάλη εντολή να σε περάσει!».
Υπάρχει, άραγε, κανείς που, μέσα από τη γραφή του μεγάλου Κρητικού, να μην άκουσε την ρωμαλέα φωνή του χορού των αρχαίων Σπαρτιατών; «Ἄμες ποκ’ ἦμες ἄλκιμοι νεανίαι. –Ἄμμες δέ γ’ ἠμές πεῖραν λαβέ, -Ἄμμες δέ γ’ ἐσόμεθα πολλῶ κάρονες»(!).
Πραγματώνει σήμερα η Εκπαίδευσή μας, η Παιδεία μας ή μήπως έχομε
εισέλθει σε ώρες θανάτου πολιτιστικού; Δεν εννοώ βέβαια ότι πρέπει να ιχνεύουμε μέσα στο Παρελθόν μιαν αποστεωμένη, έτοιμη Παράδοση –για να την αναμηρυκάζουμε–, αλλά ό,τι είναι άξιο να το αφομοιώνουμε, να το πλάθομε ή να το διαμορφώνουμε σύμφωνα με τα αιτήματα των ιδικών μας καιρών. Ασφαλώς στα γυρίσματα των εποχών η Παράδοση αντιτάσσει την θαυμαστή και ευεργετική αντοχή της. Παράδειγμα η γλώσσα μας μία από τις πιο μεγάλες και ευλογημένες μορφές παραδόσεως. Έχει υποστεί πολλές αλλοιώσεις, καθώς παρακολουθεί τον ιστορικό βηματισμό του Γένους μας. Παρόλες όμως τις τροποποιήσεις και τις μεταρρυθμιστικές επιθέσεις τετράπαχης αμάθειας, μένει ακατάλυτο το γλωσσικό μας κύτταρο από τον Όμηρο έως σήμερα!
Επ’ αυτού τα ¨Έργα και αι Ημέραι¨ του Υπουργείου Παιδείας κατά την τελευταίαν 30ετίαν οδηγούν σε θρηνώδη απόγνωση, όμοιαν με εκείνην του Θωμά Έλιοτ, ο οποίος στην ¨Έρημη Χώρα¨ -Δυσκολίες πολιτευόμενου- αρχίζει με τον στίχο: «Φώναξε, τι να φωνάξω;» και θυμίζει το αντίστοιχο ακριβώς κείμενο του Ησαΐα: «…φωνή λέγοντος, βόησον. Καί εἶπον, τί βοήσω;», ποιος θα με ακούσει;
Δεν υπάρχει, τώρα, αμφιβολία ότι την παράδοση πρέπει να την αντιμετωπίζουμε με βλέμμα εταστικό και κριτικό: μιά ιδέα δεν πρέπει να θεωρείται ορθή, επειδή οι παλαιότεροι την συνέλαβαν ή μία αξία έγκυρη, επειδή εκείνοι την καθιέρωσαν, αλλά επειδή χωρίς αυτές κάθε εποχή θα ήταν ηθικά φτωχή και πνευματικά άστεγη. πρέπει να υπηρετούν τον Άνθρωπο, όπως η φιλοσοφική Παράδοση, που είναι ισχυρή, ζωντανή και επίκαιρη, διαμορφώνουσα την σύγχρονη διανόηση: «Όταν ομιλώ για τον Πλάτωνα, για τον Πασκάλ… νοιώθω πως μέσα στις φλέβες μου τρέχει το δικό τους αίμα», ομολογεί ο Νίτσε. Ακόμη, την Παράδοση οφείλομε να την κοιτάζουμε αξιολογικά. τότε η διασταύρωση μαζί της είναι όχι τεχνητή και ομοιωματική αλλά οργανική και δημιουργική. Έτσι αποφεύγομε μιαν αρνητική της λειτουργία: τον κίνδυνο του εγκλωβισμού, της αιχμαλωσίας μέσα στο καθιερωμένο, του στείρου εφησυχασμού που μουδιάζει τις συνειδήσεις και παραλύει την δημιουργικότητά τους. Το θάμβος του «Χθες» εκμαυλίζει το ωχρό «Σήμερα» και επιβραδύνει την εξελικτική διαδικασία.
Αυτό είναι το παράδοξο, η αντινομία της παραδόσεως: η απειλή δικτατορίας του «παλαιού» επάνω στο «νέο»! Σημείο που πρέπει να λαβαίνει σοβαρά υπ’ όψιν η σωστή Παιδεία.
Αναζητώντας, τώρα, την Παράδοση βρήκαμε την Παιδεία. Η ίχνευση της ουσίας της πρώτης οδηγεί στην αποστολή της δεύτερης!
Το ευγενικώτερο έργο επάνω στη γη είναι η Παιδεία του ανθρώπου. Με ένα βαθύ συμβολισμό ο Όμηρος δίδει το μεγαλείο της: ο ήρωάς του, καθώς με κόπο το απόβραδο ανεβαίνει στο πλοίο των Φαιάκων, βυθίζεται σε «νήδυμο» και «νήγρετο» ύπνο, τόσο γλυκύ και βαθύ που δεν τον άφηνε να εγερθεί. το ίδιο και ο απαίδευτος: βυθισμένος σε ύπνο βαρύ, «θανάτῳ ἐοικότα» (ομοιάζοντα με θάνατο), δεν ημπορεί και δεν θέλει να σηκωθεί. «Οὐκ ἠθέλησαν δέξασθαι παιδείαν», θα πει ο Ιερεμίας (ε’,3).
Τόπο, καμένο από τον κεραυνό της αμάθειας, ονομάζει ο μέγας Πλάτων την ψυχή, την αδιάπλαστη και παρομοιάζει την Παιδεία, για την ανθρώπινη συνείδηση, με την Αυγή που προαναγγέλλει τον ήλιο: «Τήν παιδείαν τοῖς ἀνθρώποις δεύτερον ἥλιον εἶναι». Μέσα στο πνεύμα του –και στο πνεύμα μας– η Παιδεία και η Νεότητα λειτουργούν ως μυστικές δυνάμεις, που με τη φεγγοβόλο παρουσία τους φυγαδεύουν το ψυχοφθόρο σκότος: «Ψυχῆς παίδευσιν, ἧς θεοῖς τῆ ἀληθείᾳ τιμιώτερον οὔτε ποτέ ἔσται: πράγματι, δεν υπάρχει απέναντι του θεού, ούτε θα υπάρξει ποτέ πολυτιμώτερο από την εκπαίδευση της Ψυχής»! Γι’ αυτό χρησμοδοτεί: «πιο πολύ πρέπει να τιμούμε όσους ανατρέφουν και διαπαιδαγωγούν καλά τέκνα παρά αυτούς που τα γεννούνε» (!), ενώ στο περιώνυμο χωρίο 423e -424a της
¨Πολιτείας¨ του αναγνωρίζει ότι σε ένα Κράτος «… πάντα φαῦλα, ἐάν τό λεγόμενον ἕν μέγα φυλάττωσι… τήν παιδείαν καί τροφήν: όλα τα άλλα είναι δευτερεύοντα, εάν η Πολιτεία προσέχει αυτό που το λέμε ένα και μεγάλο… την εκπαίδευση και την ανατροφή»!
Την ανθρωποποιό και πολιτισμοποιό σημασία της Παιδείας ύμνησαν οι σπουδαιότεροι διανοητές του κόσμου: οι επτά Σοφοί, οι Προσωκρατικοί φιλόσοφοι, οι Σωκράτης, Πλάτων, Αριστοτέλης, οι Τραγικοί, οι Μετακλασσικοί, ο Επίκουρος, οι Ισοκράτης και Δημάδης, ο Πλούταρχος και ο Πολύβιος, ο Κικέρων και ο Γιουβενάλιος, οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας, έξοχοι φιλόσοφοι και θεολόγοι, όπως ο Βοήθιος και ο Θωμάς ο Ακυινάτης ή ο Άνσελμος, οι Καντ, Σέλλιγκ, Φίχτε, Έγελος, Κίρκεγκωρ, Χάιντεγγερ, Πόππερ, ποιητές όπως οι Χαίλντερλιν και Ράινερ-Μαρία Ρίλκε ή ο Ντοστογιέφσκυ και ο Μιρτσέα Ελιάντε και ο Ουγκώ, ο Κλωντ Ροκέ, ο Λεβινάς ή ο Μαριταίν, οι θεμελιωτές Παιδαγωγοί Κομένιος, Έρβαρτ, Φαίρστερ, Γκάουντιχ, Σπράγγερ, Κερσενστάΐνερ, Χάρτμανν, Ριμπώ, Πιαζέ, Πεσταλότσι, Μοντεσσόρι –μεγάλοι θεωρητικοί και υπέροχοι στη πράξη Διδάσκαλοι. Πέρα αυτών:
Η χώρα μας έχει πρόβλημα και Εκπαιδεύσεως και Παιδείας. Η λύση του –νομίζω– έγκειται στην συμφιλίωση της πολύκλαδης και βαθύρριζης
πολιτιστικής παραδόσεως, του παρελθόντος με τις αμείλικτες ανάγκες του παρόντος! Προς τούτο χρειαζόμαστε μίαν Νέα Παιδεία, από την οποία θα εξαρτηθεί και η πορεία μας ως Έθνους μέσα στην Ενωμένη Ευρώπη.
Εν πρώτοις ας συνειδητοποιήσουμεν: ότι δεν υπάρχει πιο γόνιμη προίκα για ένα έθνος από το μεγαλήγορο φρόνημα και το υψηλό μορφωτικό επίπεδο των στελεχών όλων των βαθμίδων εκπαιδεύσεως∙ δεύτερον, ότι δεν είναι τίποτε πιο επικίνδυνο από το ψάρεμα στα θολά νερά μιας ύποπτης ασάφειας ως προς τις αξίες, τα ιδανικά και τους σκοπούς της Παιδείας∙ τρίτον, ότι είναι επείγουσα ανάγκη να διατεθούν τα ανάλογα μέσα και συγχρόνως να αποφευγχθούν τα λάθη των χωρίς προοπτική και γνώση και σοβαρότητα αυτοσχεδιασμών, δήθεν μεταρρυθμίσεων. τέταρτον, ότι ο λόγος του Αριστοτέλους: «ἀπαιδευσία μετ’ ἐξουσίας ἄνοιαν τίκτει» μένει πάντα πολύτιμος και ισχυρός∙ και πέμπτον, ότι το κράτος οφείλει να ελέγξει «με λογισμό και μ’ όνειρο» κατά τον κλασσικό λόγο του Σολωμού την υγεία του κρατούντος εκπαιδευτικού συστήματος, αφού οι μαθητεύοντες δεν είναι βλάκες αλλά το σύστημα μάλλον, και να καθορίσει με κρυστάλλινη σαφήνεια τους στόχους και τις αξίες της Παιδείας.
Ας έχουν κατά νουν οι αρμόδιοι και όλοι μας ότι κανένα σύστημα δεν
γίνεται να σταθεί όρθιο, όταν παραμερίζει τις εύκρατες και εύρωστες προσωπικότητες του τόπου και ενθρονίζει την κακοήθεια, την αμάθεια και τη διαφθορά. και κυρίως, όταν υποβαθμίζει εκείνο που συνιστά την ηθική και πνευματική σπονδυλική στήλη του έθνους: τις Αξίες∙ εκείνες τις διαιώνιες αλήθειες του Ελληνισμού και του Χριστιανισμού, που αποτελούν τις βαθειές και χλωρές ρίζες όχι μόνον του ελληνικού, αλλά όλου του Δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού. Οι αξίες αυτές είναι η ζύμη, με την οποία τα Σχολεία μας θα πλάσουν τον γνήσιο και συνειδητό έλληνα πολίτη, που σημαίνει τον ευρωπαίο πολίτη: με την οικείωση και σπουδή της ελληνοχριστιανικής σκέψεως αφ’ ενός και την αμοιβαία γνωριμία με την ευρωπαϊκή διανόηση αφ’ ετέρου. Χωρίς αυτά, λέγει ο Έλιοτ, είναι αδύνατη η δημιουργία λαμπρών έργων και λαμπρών ανθρώπων, γνωρισμάτων ενός ανώτερου πολιτισμού.
Βέβαια η Εκπαίδευση αποβλέπει στην παροχή γνώσεων. οι οποίες μπορεί να διατεθούν και για το Καλό και για το Κακό. Η γνώση, η επιστήμη, «χωριζομένη αρετής» γίνεται «πανουργία» κατά Πλάτωνα. Ο ύψιστος, επομένως, σκοπός της Εκπαιδεύσεως είναι να συνδυάζει τη γνώση με την αρετή, να διαμορφώνει ήθος και Χαρακτήρα. Έτσι η Εκπαίδευση γίνεται Παιδεία. Σήμερα έχομε πολλήν Εκπαίδευση και λίγη Παιδεία!
Γι’ αυτό και προς τούτο προτείνομε να αναθεωρηθούν οι βάσεις της
Εκπαιδεύσεως, για να βλαστήσει η Νέα Παιδεία! Η οποία με το ήθος της θα συμβάλλει αποφασιστικά στο να οργανωθεί καλλίτερα η κοινωνία και η πολιτεία. Το πολιτικό και κοινωνικό πρόβλημα είναι στην ουσία του κυρίως θέμα παιδείας. Η πλατωνικής χροιάς επισήμανση του Τζων Ράσκιν είναι άκρως επίκαιρη: «Εκπαίδευση δεν είναι να διδάσκονται απλώς οι άνθρωποι, όσα δεν γνωρίζουν, αλλά να διδάσκονται να συμπεριφέρονται, πώς δεν πρέπει να συμπεριφέρονται». Η σοφή συμβουλή του Πλάτωνος «μορφώστε τους Κυβερνήτες» σας, ας τροποποιηθεί σε «μορφώστε όλους τους πολίτες» σας! Ιδού, το έμβλημα της Νέας παιδείας. Πώς, τώρα, υπό τις παιδευτικές εμπειρίες αιώνων και τα δεδομένα των Νέων καιρών, θα εμπραγματωθεί η Νέα Παιδεία. πώς θα λειτουργήσει και θα καρπίσει. πώς θα ανατραφούν οι νέοι και πώς θα διαμορφώσουν ενάρετο χαρακτήρα και ήθος, όλα αυτά μπορεί να καταγραφούν με ακλόνητη τεκμηρίωση σε ένα «Σχέδιον Αγωγής», απόλυτα προσγειωμένο και εφαρμόσιμο.
Εδώ θεωρώ αναγκαίο να υπογραμμίσω την ιδιαίτερη σημασία του ενός από τους δύο κύριους παράγοντες που διαμόρφωσαν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό: του Χριστιανισμού: Οι Ευρωπαίοι πολίτες έχομε κοινή Χριστιανική Παράδοση, η οποία διαμόρφωσε την Ευρώπη μας∙ έγινεν αίμα στις φλέβες του πνεύματός μας και στα έργα του πολιτισμού μας∙ έγινε ψυχή και νοοτροπία και διαπότισε την Τέχνη μας, την Επιστήμη μας, τη Φιλοσοφία μας, την Οικονομία μας, την Ζωή μας -Απλούστερα: αν θα ήταν δυνατόν να
«αποσπάσει» το χριστιανικό πνεύμα από τον ευρωπαϊκό μας πολιτισμό, δεν θα έμενε τίποτε. θα έπεφτε νεκρός! Γιατί ο Χριστιανισμός –μαζί βέβαια με τον Ελληνισμό– έγινε, αιώνες αιώνων τώρα, modus vivendi!
Η επαν-εισαγωγή, λοιπόν, της διδασκαλίας του Χριστιανισμού στα Σχολεία μεθοδικά και συστηματικά, η γνωριμία των νέων με το αγαθοποιό και απέραντα ανθρωπιστικό πνεύμα του, πρέπει να είναι πρώτο μέλημα της Νέας Παιδείας. Ο χριστιανισμός αποτέλεσε το βάθρο για τη δημιουργία ενός κοινού πολιτισμού ανάμεσα στους λαούς. Κάθε λαός βέβαια έχει το δικό του πολιτισμό. και οφείλει να διαφυλάξει την μοναδικότητα του πολιτισμού του και έτσι να υπηρετήσει την ενότητα του ευρωπαϊκού πολιτισμού. η οποία σφυρηλατείται μέσα από την ποικιλία και την ιδιομορφία των εθνικών πολιτισμών. Χάρις εις τον Ελληνισμό και τον Χριστιανισμό είναι η Ευρώπη ενιαία πολιτιστική μονάδα! Αν η Ευρώπη ξηράνει τη μία από τις ρίζες της, την κοινή χριστιανική παράδοση, είναι ωσάν να επιστρέφει στη φυσική βαρβαρότητα: Και άγνωστο πόσους αιώνες θα έμενεν εκεί! Διότι η δημιουργία ενός νέου πολιτισμού απαιτεί τέτοια μήκη χρόνου!
Έως τότε -για να σταθώ σε μια μορφή του Δυτικοευρωπαϊκού μας πολιτισμού, την Τέχνη- δεν θα έπρεπε να επισκεφθούμε την Αγία Σοφία της Πόλης μας, την Παναγία των Παρισίων, τον Άγιο Πέτρο της Ρώμης, το Μ. Βασίλειο της Μόσχας, τον Άγιο Παύλο του Λονδίνου… ή να μεταλάβουμε από
το ορατόριο των Χριστουγέννων του Μπαχ, από τα Ρέκβιεμ του Βέρντι και του Μότσαρτ ή από της Εκκλησίας μας την βυζαντινή μουσική και τη θεία Λειτουργία μας∙ ούτε θα έπρεπε να γευθούμε κάτι από την ποίηση του Ρωμανού, του Δάντη και του Γκαίτε. να ανοίξουμε τα μάτια μας στις υπέροχες αγιογραφίες των Βυζαντινών μας ή στον Μυστικό Δείπνο του Ντα Βίντσι ή να απολαύσουμε το αιδήμον χαμόγελο της Τζιοκόντα και το θαύμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας του Ρούμπενς σον Καθεδρικό Ναό της Αμβέρσας!
Μελετώντας το μεγάλο θέμα της Παιδείας και βαθαίνοντας στον ιερό σκοπό της στάθηκα με πολλή συγκίνηση μπροστά στο περιεχόμενο ενός από τα «Απολυτήρια», που το έτος 1883 έδινε στους μαθητές και στις μαθήτριες το «Ελληνικόν Λύκειον» Σμύρνης, όπου στην Ιωνία λειτουργούσαν τότε 240 ελληνικά Εκπαιδευτήρια με 900 καθηγητές και δασκάλους και 40.000 μαθητές, ενώ την ίδια εποχή τα τουρκικά μόλις έφθαναν τα 98 με 300 δασκάλους και 6.300 μαθητές. Δύο δείγματα ακόμη: το στάδιο της Λαοδικείας ήταν χωρητικότητας 100 χιλιάδων θεατών. το 1920 η Σμύρνη αριθμούσεν 360 χιλιάδες κατοίκων και η Αθήνα 300.000! Και τώρα στο «Απολυτήριο». Υπάρχουν τα βιογραφικά της απολυομένης και η επίδοσή της αναλυτικά κατά μάθημα και έπειτα: «οὐ μόνον σπουδῆ πρός τά μαθήματα τῆ προσηκούσῃ, ἀλλά καί ἠθῶν χρηστότητι καί τρόπων σεμνότητι διετέλεσε χρωμένη.
Παρέχοντες οὖν αὐτῆ τό Ἀπολυτήριον τουτί, παραινοῦμεν καί τοῦ λοιποῦ τοῖς αὐτοῖς ἐμμένειν. Ἐν Σμύρνῃ τῆ 28η Ἰουνίου 1883, Ὁ Διευθυντής και Καθηγητής».
Το κείμενο είναι υπέροχο και διαγράφει με θαυμαστή συντομία και πληρότητα τον βαθύτερο, αποστολικό χαρακτήρα της Παιδείας: οι Σπουδές οι αρμόδιες άριστες∙ η επίδοση ανάλογη, όπως και η χρηστότητα του ήθους, η σεμνότητα της συμπεριφοράς και της αρετής της η λαμπρότητα. Όμως η παραίνεση: «τοῦ λοιποῦ τοῖς αὐτοῖς ἐμμένειν»: να ακολουθεί σε όλη της τη ζωή τις ίδιες αρχές και να υπερασπίζεται τις ίδιες αξίες μένοντας απαρασάλευτη στην παιδεύουσα παράδοση και την παραδοσιακή παιδεία, στην ελληνική και χριστιανική, αποκαλύπτει ποια πρέπει να είναι η ποιότητα της Νέας Παιδείας, για να μη σαλευθούν τα θεμέλια του Ευρωπαϊκού πολιτισμού, οπότε θα έφθανεν ο άνθρωπος στην παγωμένη κορυφή της απελπισίας και της πολιτιστικής του αυτοκτονίας!
Γρηγ. Φιλ. Κωσταράς
Ομ. Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών
